صفر تا صد قدرت تصمیم‌ گیری

در این مقاله از شیراز مشاور، قدرت تصمیم‌ گیری را در قالب دو مقاله بررسی میکنیم.

قسمت دوم

لینک قسمت اول مقاله صفر تا صد قدرت تصمیم گیری

ادامه مراحل تصمیم‌ گیری

۶. ارزیابی نتایج

پس از به اجرا درآوردن یک تصمیم، باید نتایج و پیامدهای آن مورد ارزیابی قرار گیرد تا مشخص شود آیا اثربخش بوده است یا خیر. حتی تصمیمات عادی و روزمره نیز باید به صورت دوره‌ای ارزیابی شوند تا ببینیم آیا هنوز برای موقعیت فعلی مناسب هستند یا اینکه باید مورد تجدیدنظر واقع شوند. در صورتی که ارزیابی نتایج حاکی از آن باشد که مشکل تا حد قابل قبولی برطرف شده و اهداف اولیه محقق شده‌اند، فرایند تصمیم‌گیری در این موقعیت خاص به پایان میرسد و در غیر این‌صورت باید به اولویت بعدی گزینه‌هایی که انتخاب کرده بودید بازگردید و آن را به آزمایش بگذارید.

اگر باز هم نتیجه بخش نبود، این امکان وجود دارد که در مراحل قبلی مثل تعریف مشکل و… اشکالی وجود داشته است. در این مواقع باید فرایند تصمیم‌گیری را از سر گرفته و بار دیگر مراحل را با دقت و تأمل بیشتری تکرار کنید. اگر باز هم نتوانستید از عهده حل مشکل‌تان برآیید می‌توانید با روان‌شناس، مشاور یا سایر افراد متخصص در این زمینه مشورت کرده و از آن‌ها یاری بخواهید. اما به خاطر داشته باشید که این افراد تنها می‌توانند در تعریف مشکل و معرفی گزینه‌های بیشتر باری عمل به شما کمک کنند و در نهایت خود شما هستید که باید تصمیم بگیرید و این تصمیم را به اجرا درآورید. تمرین این مهارت در حضور افراد متخصص به شما کمک می‌کند تا بتوانید بر آن مسلط شده و آن را به سایر موقعیت‌های زندگی‌تان تعمیم دهید.

بسیاری از مشکلات روانشناختی قابل حل هست. برای رزرو وقت روانشناسی بالینی با ما تماس بگیرید: 07132360878

اطلاعات جامع روانشناسان شیراز با ویدئو و رزرو نوبت مشاوره

توصیه‌های معمول در فرایند تصمیم‌گیری

برخی افراد با روش «تکلیف مدار» تصمیم‌گیری می‌کنند. این افراد ترجیح می‌دهند یک هدف و محدوده زمانی آن را مشخص کرده و با جمع‌آوری حقایق و ارزیابی اطلاعات موجود دست به انتخاب بزنند. گروه دیگری از افراد فرایند تصمیم‌گیری را صرفاً یک فعالیت اجتماعی دانسته و به عنوان کاری که باید با تأمل و دقت انجام گیرد، به آن نمی‌نگرند. اما افرادی در فرایند تصمیم‌گیری موفق هستند که هم به روابط اجتماعی و هم به خود تکلیف توجه می‌کنند. مهارت تصمیم‌گیری در افراد می‌تواند با مطالعه و تمرین بهبود یابد. هرکسی در هر سنی و یا هر وضعیت تحصیلی می‌تواند بیاموزد که چگونه مهارت‌های تصمیم‌گیری خود را بهبود ببخشد. تصمیم‌گیری چیزی نیست که از روی عادت انجام پذیرد، بلکه نیازمند افکار هوشمندانه و دقیق و توانایی پیش‌بینی پیامدها است.

 برای بهبود مهارت‌های قدرت تصمیم‌ گیری باید:

• خود و توانایی‌هایتان را بشناسید؛
• از ارزش‌های خود و خانواده‌تان آگاه باشید؛
• حقایق را مدنظر داشته باشید نه آرزوها و امیال شخصی خودتان را؛
• اطلاعات‌تان را به دقت مرور کرده و آن‌ها را به صورت عینی ارزیابی کنید؛
• نسبت به پاسخ‌های شخصی افرادی که از تصمیم شما متأثر می‌شوند حساس باشید، چون شخصیت‌ها متفاوت‌اند و شما باید از نوع و میزان تأثیر پیامدهای تصمیم‌تان روی دیگران آگاه باشید؛
• در تصمیم‌ گیری روی مشکلات، بی‌طرف باشید و به موقعیت با پیش‌داوری و سوگیری نگاه نکنید؛
• هنگام تصمیم‌گیری مراقب باشید که گزینه‌هایی را انتخاب نکنید که منجر به ایجاد تعارضات شخصی یا بین فردی شوند، چون این گونه تصمیمات به سختی به نتیجه خواهند رسید؛
• در مواقعی که ناراحت، خسته و یا تحت فشار هستید؛ تصمیم‌گیری نکنید؛
• از بهانه آوردن و توجیه‌های نابجا بپرهیزید؛
• تمرکزتان را بر حل مشکل قرار دهید نه بر احساسات خودتان؛ در عین حال از هیجانات و احساس راحتی خود با راه‌حل انتخابی‌تان غافل نشوید.

همچنین از اقدامات و اشتباهات ذیل که اغلب تصمیم‌گیرندگان ناوارد مرتکب می‌شوند، اجتناب کنید:

• انتخاب نکردن گزینه‌هایی به خاطر اینکه معلوم نیست امکان‌پذیر باشند؛
• انتخاب گزینه‌ای که پیامدهای احتمالی آن ناشناخته است؛
• کم و یا بیشتر از حد واقعی تخمین‌زدن اهمیت برخی اطلاعات

خاص؛

• جمع‌آوری اطلاعاتی که قابل استفاده نبوده و یا ضرورتی ندارند؛
• انتخاب تکانشی و سریع یک گزینه بدون در نظر گرفتن پیامدهای آن؛
• غفلت از تصمیم‌گیری، با این توجیه که همه چیز با اطمینان قابل پیش‌بینی نیست.

همچنین ببینید : ۵ راه حل برای تقویت قدرت تصمیم گیری

مدل‌های قدرت تصمیم‌ گیری

تصمیم‌گیری یک فرایند پویا است. زیرا اغلب تصمیمات وابستگی و رابطه متقابل با یکدیگر دارند. تصمیماتی که در زمان گذشته اتخاذ شده‌اند روی تصمیمات بعدی اثر گذارده و یا از آن‌ها تأثیر می‌پذیرند. بین تصمیمات مختلف، سه مدل ارتباطی ذیل برقرار است:

تصمیمات اصلی و فرعی:

• که شامل یک تصمیم عمده و کلیدی است که تأثیر معناداری روی یک موقعیت و یا حتی کل زندگی دارند؛ مثل تصمیم‌ گیری برای ازدواج و یا تحصیل در یک رشته خاص و… همچنین چندین تصمیم فرعی و پیرامونی نیز وجود دارند که با تصمیم اصلی در ارتباط‌اند.

این تصمیمات فرعی تعیین می‌کنند که تصمیم مرکزی با چه کیفیتی انجام شود و نتایج آن تا چه میزان رضایت‌بخش بوده است. مثلاً اگر تصمیم محوری خرید یک خانه باشد، تصمیمات فرعی زیادی در این راستا باید گرفته شوند از قبیل: محل، نوع خانه، روش‌های تهیه پول، زمان و چگونگی اسباب کشی، چاره‌اندیشی برای تغییر مسیر محل کار یا مدرسه فرزندان، نزدیکی خانه به تسهیلات مورد نیاز و چگونگی تهیه آن‌ها و بسیاری موارد دیگر. هر تصمیم فرعی نیز ممکن است به تصمیمات فرعی‌تری نیاز داشته باشد. مثلاً چنانچه این نقل مکان نیازمند آن باشد که خانواده برای تهیه پول وام بگیرند، باید به فکر چگونگی و شرایط دریافت وام، نحوه و میزان توانایی پرداخت آن، محلی که می‌توانند از آنجا تقاضای وام کنند و… نیز باشند.

تصمیمات زنجیره‌ای:

• نوع دیگری از ارتباط میان تصمیمات مختلف است. برخی تصمیمات را می‌توان به عنوان یک واکنش زنجیره‌ای به حساب آورد یعنی یک تصمیم از تصمیم قبلی تأثیر می‌گیرد و در مقابل بر تصمیم بعدی تأثیر می‌گذارد.

مثلاً شما تصمیم گرفته‌اید که مبلمان جدیدی برای منزل‌تان بخرید، این تصمیم موجب می‌گردد تا شما تصمیم بگیرید که با مبلمان قبلی‌تان چکار کنید. به عبارت دیگر در این گونه تصمیم‌ها «یک چیز منجر به چیز دیگری می‌شود» و فرایند تصمیم‌گیری یک ماهیت تداومی است. تصمیمات زنجیره‌ای هم می‌توانند خودشان ایجاد گردند و هم ممکن است به عنوان بخشی از یک مجموعه تصمیم اصلی و فرعی باشند.

تصمیمات درختی (شجره‌ای):

• مجموعه از تصمیمات هستند که به یک درخت با دو (یا بیشتر) شاخه مجزا شباهت دارند. بعضی تصمیمات می‌توانند چندین شِق جداگانه داشته باشند که مانند شاخه‌های یک درخت از آن منشعب می‌شوند. مثلاً اگر انتخاب اصلی برای تصمیم‌گیری اولیه A باشد، مجموعه‌ای از گزینه‌ها برای تصمیم‌ گیری و عمل مورد نیاز خواهد بود و اگر انتخاب اصلی B باشد، مجموعه‌ای متفاوت از گزینه‌های قبلی باید در نظر گرفته شوند. به عنوان مثال ممکن است تنه درخت تصمیم‌گیری برای فردی، رفتن به دانشگاه باشد. یک شاخه این درخت ممکن است دانشگاه‌های دولتی و شاخه دیگر آن دانشگاه‌های آزاد باشند که برای هر کدام باید تصمیمات و گزینه‌های جداگانه‌ای در نظر گرفته شود.

بسیاری از افراد از گرفتن این گونه تصمیمات می‌ترسند زیرا فکر می‌کنند تنها یک انتخاب درست وجود دارد و این باعث می‌شود تا از پیامدهای احتمالی تصمیم غلط‌شان بترسند. اما همه تصمیمات در جای خود می‌توانند مفید و کارساز باشند، گرچه منافع آن‌ها ممکن است متفاوت از یکدیگر باشند. به عنوان مثال انتخاب دانشگاه دولتی می‌تواند از هزینه‌های مربوط به تحصیل فرد بکاهد، اما ممکن است به علت دوری راه نیازمند هزینه‌های بیشتری برای رفت و آمد باشد. در عین حال انتخاب دانشگاه آزاد که نزدیک به محل زندگی فرد بوده و هزینه‌های زیادی برای رفت و آمد نیاز ندارد، با هزینه‌های سنگین برای تحصیل توأم خواهد بود. در هر صورت انتخاب هریک از گزینه‌ها ممکن است پیامدهای مثبت و منفی به دنبال داشته باشد و پیامدهای هریک می‌توانند فرصتی برای رشد و یادگیری فراهم کنند.

• همواره به خاطر داشته باشید که تصمیم‌های اندکی وجود دارند که قطعی و بازگشت‌ناپذیر باشند. با کسب مهارت، تمرین و تفکر مثبت می‌توانید هم تصمیمات نادرست گذشته‌تان را اصلاح کرده و هم در فرایند تصمیم‌گیری برای آینده‌تان موفق باشید.

همچنین ببینید : کیفیت « یادگیری‌ » در شخصیت سالم چگونه است؟

خلاصه فرایند قدرت تصمیم‌ گیری در عمل

۱. مشخص کنید که با چه مشکل یا موقعیتی برای تصمیم‌گیری روبه‌رو هستید؛

۲. اهدافی که می‌خواهید به آن‌ها برسید را تعیین کنید؛

۳. معیارهای محقق شدن این اهداف را مشخص کنید، به عبارت دیگر تعیین کنید چه زمانی و برچه اساسی رضایت شما از محقق شدن اهدافتان تأمین خواهد شد؟

۴. بررسی کنید که به چه منابعی برای دستیابی به اهداف‌تان نیاز

دارید؛

۵. گزینه‌های موجود برای رسیدن به اهدافتان را لیست کنید؛

۶. با توجه به پیامدهای مثبت و منفی احتمالی هر گزینه، بهترین گزینه برای عمل را انتخاب کنید؛

۷. برای به عمل درآوردن گزینه انتخابی‌تان طرح‌ریزی کرده و اعمال‌تان را سازماندهی کنید؛

۸. بررسی کنید که آیا با توجه به منابع حمایت‌کننده و همچنین موانع موجود برای عملی ساختن تصمیم‌تان، نیاز به تجدیدنظر در انتخاب‌تان دارید یا خیر؛

۹. طرح خود را اجرا نمایید؛

۱۰. بررسی کنید که آیا معیارهای شما برای رسیدن به اهداف‌تان محقق شده است و یا اینکه آیا مشکل برطرف شده و رضایت شما تأمین گردیده، یا نیاز به تصمیم‌گیری مجدد دارید.

لینک: قسمت اول مقاله صفر تا صد قدرت تصمیم‌گیری درست (دایماً اشتباه یا  بی نقص باشیم؟)

بسیاری از مشکلات روانشناختی قابل حل هست. برای رزرو وقت روانشناسی بالینی با ما تماس بگیرید: 07132360878

اطلاعات جامع روانشناسان شیراز با ویدئو و رزرو نوبت مشاوره