همه مواردی که برای برای آموختن قاطعیت لازم داریم

قاطعیت‌ورزی چیست؟

قاطعیت‌ورزی به توانایی ابراز صادقانه عقاید، احساسات، نگرش‌ها و حقوق خود بدون اضطراب آزاردهنده و به شیوه‌ای که به حقوق دیگران تجاوز نشود گفته می‌شود.

این مفهوم به معنای پرخاشگری نیست، بلکه تعادلی بین قلدری و بیش از حد خاکی بودن است.

قاطعیت وابسته به احساس اعتماد به نفس، عزت نفس و خودکارآمدی ما است. خودکارآمدی به احساس اینکه اگر شما به شیوه‌ای خاص رفتار کنید، چیزی قابل پیش‌بینی رخ خواهد داد بر می‌گردد.

بسیاری از مشکلات روانشناختی قابل حل هست. برای رزرو وقت روانشناسی بالینی با ما تماس بگیرید: 07132360878

اطلاعات جامع روانشناسان شیراز با ویدئو و رزرو نوبت مشاوره

عدم قاطعیت‌ورزی به چه چیزی بر می‌گردد؟

بسیاری از افراد چنین آموخته‌اند که ما باید دیگران را از خود خشنود و راضی نگه‌داریم. نباید کاری بکنیم که دیگران از دست ما ناراحت یا دلخور بشوند. بسیاری دیگر ممکن است چنین اعتقاد نداشته باشند ولی مهارت قاطعیت‌ورزی را به خوبی نیاموخته باشند.

از دید شما دلایل رفتار غیر قاطعانه چیست؟

چرا قاطعیت‌ورزی مهم است؟

اگر شما نتوانید به شکل قاطعانه رفتار کنید ممکن است منجر احساس ناخوشایندی شود، برای مثال:

افسردگی: افسردگی در واقع ناشی از خشمی است که به سمت درون فرد معطوف شده است. حالتی که در آن فرد احساس درماندگی، ناامیدی و فقدان کنترل بر محیط پیرامون خود را تجربه می‌کند.

رنجش: رنجشی که ناشی از احساس به بازی گرفته شدن و مورد سوءاستفاده قرار گرفتن است.

ناکامی: ناکامی ناشی از احساس ضعف و ناتوانی یک فرد است. همچنین می‌تواند ناشی از احساس قربانی شدن باشد.

آیا شما می‌توانید شرایطی را که در آن نتوانسته‌اید به شکل قاطعانه رفتار کنید را تجسم کنید. شما در آن شرایط چه احساس، افکار و رفتاری داشتید؟ اگر احساس ذکر شده در فوق را تجربه کرده‌اید، آن‌ها را تشریح کنید.

چرا قاطعیت‌ورزی مهم است؟

خشونت و غضب: اگر نتوانید خشم خود را به شیوه‌ای مناسب بروز دهید، ممکن است به حدی جوش بیاورید که منجر به خشونت شود.

آیا شما چنین تجربه‌ای داشته‌اید؟

اضطراب: ناتوانی در بروز خشم به شیوه‌ای مناسب می‌تواند اضطرابی را ایجاد کند که منجر به اجتناب و دوری از بعضی موقعیت‌ها و افراد شود.

روابط ضعیف: اگر شما نتوانید رفتار قاطعانه‌ای از خود نشان دهید این مسئله باعث می‌گردد که در روابط خود ضعیف ظاهر شوید. افراد غیر قاطع در بیان احساسات منفی و مثبت خود ناتوانند.

شکایات جسمی: ناتوانی و ضعف در بیان قاطعانه احساس می‌تواند منجر سردرد، زخم معده، فشار خون بالا و شکایات جسمی از این قبیل شود

قاطعیت‌ورزی انتخابی

اتخاذ یک رفتار قاطعانه در مقابل یک فرد ناآشنا و غریب بسیار آسان‌تر از اتخاذ چنین رفتاری با فردی است که رابطه دوستانه‌ای با او دارید. هر چقدر رابطه مهم‌تر باشد، اتخاذ یک رفتار قاطعانه در چنین موقعیتی مهم‌تر خواهد بود.

اتخاذ رفتار قاطعانه موجب می‌شود که دیگران حریم خصوصی شما را در نظر بگیرند و رفتار محترمانه در مقابل شما داشته باشند.

آیا می‌توانید تجاربی را نقل کنید که آشنایی و دوستی باعث شده باشد که نتوانید به شکل قاطعانه رفتار کنید؟

آیا می‌توانید تجاربی را بیان کنید که رفتار قاطعانه شما باعث شده باشد که دیگران در مقابل شما به شکل محترمانه‌تری برخورد کنید؟

بسیاری از افراد بر این باور هستند که اتخاذ رفتار قاطعانه موجب از بین رفتن دوستی‌ها و روابط صمیمانه می‌شود. نظر شما چیست؟

آیا رفتار قاطعانه همیشه بهترین انتخاب است؟

بهتر است قبل از اینکه به شکل قاطعانه رفتار کنید، پیامدهای رفتار قاطعانه خود را در نظر داشته باشید. اگرچه رفتار قاطعانه معمولاً می‌تواند منجر به نتایجی مثبت شود، اما بعضی افراد به شکل منفی به رفتار قاطعانه پاسخ می‌گویند.

برای مثال:

اگر رئیس شما فردی کاملاً غیرمنطقی باشد، ممکن است اتخاذ رفتاری قاطعانه با وی به از دست دادن شغل شما بیانجامد.

آیا شما چنین موقعیت‌هایی را تجربه کرده‌اید؟

بهترین راه حل از دید شما برای چنین موقعیت‌هایی چیست؟

اگر در چنین موقعیت‌هایی قرار گرفتید، به‌خاطر داشته باشید بهتر است آگاهانه تصمیم بگیرد که به شکل قاطعانه رفتار نکنید. آنچه شما در چنین موقعیتی نیاز دارید یاد بگیرید مهارت دیگری است که مدیریت و کنترل استرس نامیده می‌شود؟

هنگامی که شما تصمیم می‌گیرید به شکل قاطعانه رفتار کنید چه اتفاقی می‌افتد؟

به خاطر داشته باشید که وقتی شما رفتار قاطعانه را بر می‌گزینید، دیگران ممکن است به شیوه‌ای که عادت کرده‌اند با شما رفتار نمایند. رفتار قاطعانه شما ممکن است آن‌ها را در شرایط گیج و مبهمی قرار دهد. این مسئله به دلیل تغییر سبک و شیوه ارتباط شما رخ می‌دهد اما در مدت زمان بسیار کوتاهی آن‌ها متوجه مسئله خواهند شد و سعی می‌کنند تا به شیوه‌ای مناسب با شما برخورد کنند. ذکر این نکته لازم است که در چنین شرایطی دیگران نیز ممکن است رفتار قاطعانه در مقابل شما اتخاذ کنند.

سه بعد رابطه قاطعانه

بیان همدلانه

سعی کنید به طرف مقابل نشان دهید که وضعیت و شرایط او را درک می‌کنید. ابراز همدلانه به طرف مقابل می‌فهماند که شما قصد ندارید با او بحث و جدال کنید.

برای مثال: من می‌دانم که این رفتار از نظر تو یک تغییر است و ممکن است احساس خوبی در تو ایجاد نکند.

بیان مسئله

شما از این طریق مشکل و ناراحتی خود را بیان می‌کنید. دلیل اینکه خواهان تغییر هستید را بیان می‌کنید. برای مثال: این شرایط من را ناراحت می‌کند و نمی‌توانم با آن کنار بیایم.

بیان آنچه شما می‌خواهید و این درخواستی مشخص برای تغییری مشخص و معین در رفتار طرف مقابل است.

مثال: من از شما می‌خواهم که با صدای آرام با من صحبت کنید.

مثال: می‌دونم چیزی که از شما می‌خواهم ممکنه برات سخت باشه (بیان همدلانه)، ولی وقتی می‌بینم که به حرفام گوش نمی‌دی ناراحتم می‌کنه (بیان مسئله)، چیزی که من ازت می‌خوام اینکه که وقتی صحبت می‌کنم به من توجه کنی (بیان آنچه می‌خواهید).

همچنین بخوانید: صفر تا صد تکنیک بسیار مهم حل مسئله

چگونه می‌توانیم به شکل مؤثری قاطع باشیم؟

• ● از حالات بدنی قاطع استفاده کنید.
• ● به چهره طرف مقابل نگاه کنید.
• ● ارتباط چشمی داشته باشید.
• ● در عین حال که خوش رو هستیم ولی حالات چهره‌ای جدی داشته باشید.
• ● آرام ولی محکم صحبت کنید.
• ● عبارت‌های خود را با «من» شروع کنید.

مثال:

من فکر می‌کنم که….
به نظر من…

• ● تمرکز خود را بر روی مسئله‌ای که دارید بگذارید و به محکوم کردن و سرزنش کردن خود یا دیگران نپردازید.

در زیر نمونه‌ای از تمرکز بر مسئله و نمونه‌ای از محکوم و سرزنش کردن آورده شده است.

• ● من دوست دارم وقتی که صحبت می‌کنم حرف مرا قطع نکنی.
• ● تو همیشه حرف من را قطع می‌کنی.

شما بیشتر از کدام روش استفاده می‌کنید؟

سعی کنید از رفتار فرد انتقاد کنید، نه از خود فرد.

برای مثال:

• ● وقتی که زیر قولت می‌زنی من عصبی می‌شم.
• ● تو همیشه منو عصبی می‌کنی.

در مورد اول آنچه مورد سؤال قرار گرفته یک رفتار خاص است در حالی که در مورد دوم خود فرد مورد انتقاد قرار گرفته است.

سعی کنید قضاوت نکنید یا دستور ندهید بلکه از وجه سؤالی استفاده کنید.

برای مثال:

• ● می‌دونی پیرهنت لک برداشته؟
• ● با این پیرهن کثیف بیرون نرو؟

در هر دو مورد فوق می‌خواهیم به طرف مقابل این پیام را بدهیم که به وضعیت خود برای بیرون رفتن توجه کند. اما در مورد اول به شکل غیرمستقیم این پیام را می‌دهیم و در مورد دوم با وجه دستوری و قضاوتی.
شما فکر می‌کنید کدام مورد بیشتر می‌تواند مفید و اثربخش باشد؟

شما بیشتر از کدام شیوه استفاده می‌کنید؟

• ● به شکلی واضح، مستقیم و محترمانه درخواست خود را مطرح کنید و فرد را به سمت جواب منفی سوق ندهید.

مثال:

• ● ممکنه لطفاً پنجره را باز کنید؟
  ● پنجره را باز نمی‌کنی؟!

اگر مخاطب شما باشید ترجیح میدهید به کدام شیوه با شما برخورد شود؟

• رام کردن: هنگامی که می‌خواهید در مورد موضوعی با فردی که داغ کرده صحبت کنید، ابتدا سعی کنید او را آرام کنید.

برای مثال:

• ● من می‌دونم که شما الان ناراحت هستی و برام بخشی از واکنش شما قابل درکه، اجازه بده بعداً در مورد این موضوع صحبت کنیم.

خلاصه کردن: استفاده از این تکنیک باعث می‌شود که شما مطمئن شوید مسئله را فهمیدید و طرف مقابل هم متوجه می‌شود که شما به حرف‌های او توجه کرده‌اید.
مثال:

• ● شما گفتید که وقتی من دیر کردم، فکر کردید که من قرارم را فراموش کردم و خیلی از دست من عصبی شدید.

مشخص کردن: این بسیار مهم است که شما مشخص و معین بکنید که از طرف مقابل خود چه می‌خواهید.

• ● چیزی که من می‌خوام انجام بدی، اینه که فقط لباس‌هات را کف اتاق نندازی.

بسیاری از مشکلات روانشناختی قابل حل هست. برای رزرو وقت روانشناسی بالینی با ما تماس بگیرید: 07132360878

اطلاعات جامع روانشناسان شیراز با ویدئو و رزرو نوبت مشاوره